نوار نقاله یا کانوایر، یک سازه متحرک است که برای جابجایی و انتقال مواد و محصولات به کار میرود، تسمه نقاله چیست و اجزا نوار نقاله این دستگاه، در معادن و کارخانجات فرآوری مواد معدنی، و همچنین در صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی، دارویی، شیمیایی، تایرسازی و سایر حوزه‌ها به عنوان یک وسیله حمل و نقل بسیار اثربخش مورد استفاده قرار می‌گیرد. تسمه نقاله با افزایش سرعت و ایجاد سهولت در انتقال مواد، نقش بسزایی در بهبود سیستم‌های نقل و انتقال مواد ایفا می‌کند و به عنوان یکی از ابزارهای اساسی در فرآیندهای صنعتی معرفی می‌شود.
انواع کانوایرها و یا نوار نقاله به شرح زیر می‌باشند:
- کانوایر تسمه ای (بلت کانوایر): در این نوع کانوایر، از یک نوار نقاله با تسمه به عنوان وسیله اصلی جهت انتقال مواد استفاده می‌شود. این تسمه معمولاً از جنس مقاوم و انعطاف‌پذیری ساخته شده است و به دو شکل پلی و یا حلقه بسته تولید می‌شود.
- کانوایر زنجیری (چین کانوایر): در این نوع کانوایر، از یک سیستم زنجیرهای به عنوان وسیله اصلی برای جابجایی مواد استفاده می‌شود. زنجیره‌های مقاوم و مستحکم جهت انتقال بارهای سنگین و متراکم استفاده می‌شوند.
- کانوایر رولیکی (رولر کانوایر): در این نوع کانوایر، از رولرها به عنوان عنصر اصلی برای حمل و انتقال مواد استفاده می‌شود. این رولرها می‌توانند به صورت زنجیرهای یا مستقیم بر روی سطح کانوایر قرار گیرند و بارها را جابجا کنند.
- کانوایر حلزونی (اسکرو کانوایر): در این نوع کانوایر، از یک میله یا حلزون به عنوان اصلی‌ترین عنصر برای جابجایی مواد استفاده می‌شود. حلزون به طور مداوم مواد را به سمت جلو حرکت داده و در مسیر تعبیه شده به مقصد نقل می‌کند. این نوع کانوایر معمولاً در انتقال مواد پودری یا ذراتی استفاده می‌شود.
کانوایرها با ابعاد و اندازه‌های مختلفی تولید و عرضه می‌شوند، که به تناسب نیازهای متنوع پروژه‌ها و صنایع مختلف قابل تنظیم هستند. این کانوایرها از لحاظ طول در محدوده 1 تا 2000 متر و از نظر عرض در بازه 40 تا 250 سانتیمتر متغیر هستند. ظرفیت انتقال نیز در انواع نوار نقاله‌ها متفاوت بوده و میزان آن از 500 تا 5000 مترمکعب در ساعت متغیر است. این نوارها به کمک حرکت افقی و شیب‌دار می‌توانند انواع مواد خام، مواد معدنی، محصولات و غیره را به صورت فله‌ای یا بسته‌بندی شده انتقال دهند.
در جدول زیر، مشخصات فنی کانوایر یا تسمه نقاله بر اساس نوع ماده حمل شده آورده شده است. این مشخصات شامل حداقل و حداکثر سرعت حرکت تسمه و حداقل و حداکثر عرض تسمه بر اساس نوع مواد مختلف می‌باشد:
| ماده استفاده در نوار نقاله | ||||
| سرعت حرکت تسمه | عرض تسمه | |||
| حداقل | حداکثر | حداقل | حداکثر | |
| مواد دانه ای، بقولات و سایر مواد روان و غیر ساینده | 500 | 1000 | 18 | 96 |
| سنگ های ریزدانه، زغال سنگ، کانسنگ های نرم، رس آبدار | 400 | 1000 | 18 | 72 |
| کانسنگ های سنگین و سخت، سنگ خرد شده و درشت دانه | 350 | 600 | 18 | 36 |
این مشخصات فنی بر اساس نوع مواد حمل شده به‌عنوان معیارهای مهم در انتخاب و استفاده از کانوایرها مدنظر قرار می‌گیرند.
کانوایر نوار نقاله یا بلت
کانوایر نوار نقاله یا بلت، به عنوان یک وسیله حمل و انتقال مواد فله و همچنین مواد بسته بندی شده به کار میرود. این نوع کانوایر، علاوه بر انتقال مواد، برای عملیات جداسازی و سورتینگ مواد نیز به کار میرود.
نوار نقاله بارگیری
تسمه نقاله بارگیری به منظور افزایش سرعت و بهره‌وری در فرآیند بارگیری، در صنایع مختلف اعم از کارخانه‌های فرآوری مواد معدنی، مانند سیمان، به کار گرفته می‌شود. این نوع نوار نقاله به منظور انجام عملیات بارگیری محصولات در کامیون‌ها در برخی از کارخانه‌ها یا انتقال خاک حفاری شده در معادن، به‌کار میرود.
این تسمه نقاله بارگیری با اختصاص به کاربردهای متعدد، به بهبود فرآیند انتقال مواد و افزایش کارایی در اماکن تولیدی کمک می‌کند. به‌ویژه در کارخانه‌های فرآوری مواد معدنی، این نوع تسمه نقاله برای انتقال مواد از محل استخراج به نقاط بارگیری یا محل‌های فرآوری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استفاده از نوار نقاله بارگیری در بخش بارگیری کامیون‌ها امکان حمل بارهای سنگین با سرعت بالا و به صورت مستقیم به داخل واگن‌ها را فراهم می‌سازد. همچنین، در عملیات بارگیری خاک حفاری شده در معادن، این تسمه نقاله به‌عنوان یک ابزار حیاتی در جابجایی و انتقال مواد معدنی از محل استخراج به مراحل بعدی فرآوری به‌کار گرفته می‌شود.
در کل، تسمه نقاله بارگیری با توجه به انواع کاربردهایش، به بهبود فرآیند بارگیری و انتقال مواد در صنایع مختلف کمک می‌کند و در جهت افزایش بهره‌وری و کاهش زمان‌های تولید موثر است.
نوار نقاله زنجیری یا چین کانوایر
نوار نقاله زنجیری یا چین کانوایر ، یکی از اقسام نقاله‌هاست که به دلیل وجود زنجیرهای متحرک در ساختار آن، انعطاف پذیری بیشتری دارد و برای انتقال مواد در مسافت‌های طولانی بسیار مناسب است. به عنوان مثال، می‌توان از چین کانوایر برای انتقال مواد معدنی از منطقه استخراج تا کارخانه فرآوری استفاده نمود.
رولر کانوایر یا نوار نقاله رولیکی
رولر کانوایر یا نوار نقاله رولیکی، از یک صفحه متحرک که شامل یک تعداد غلتک است، تشکیل شده است. این غلتک‌ها برای انتقال اجسام حجیم و سنگین با کف صاف در مسافت‌های کوتاه به کار می‌روند. نوار نقاله رولیکی با استفاده از نیروی گرانش، می‌تواند اجسام را به صورت دستی و بدون نیاز به نیروی محرکه موتوری جا به جا کند.
نوار نقاله دستچین
نوار نقاله دستچین با اجتناب از ورود مواد ناخالص به مراحل بعدی تولید، در فرآیندی که به جداسازی سنگ‌ریزه‌ها و ناخالصی‌ها از محصولات می‌پردازد، موثر است. این تسمه نقاله با سیستم‌های خاص جداسازی مجهز شده است که اجازه می‌دهد محصولات با کیفیت بالا و خالص تر به مراحل بعدی انتقال یابند.
در کارخانه‌های حبوبات، این تسمه نقاله به‌ویژه در فرآیند پالایش و جداسازی دانه‌ها از مواد غیرمطلوب، ناخالصی‌ها و سنگ‌ریزه‌ها به‌کار میرود. همچنین، در تولید میوه‌جات، تسمه نقاله دستچین برای حذف مواد ناخالص و سنگ‌ریزه از محصولات مورد استفاده قرار می‌گیرد تا محصول نهایی بهترین کیفیت را داشته باشد.
به‌طور کلی، تسمه نقاله دستچین در صنایع حبوبات و میوه‌جات باعث بهبود کیفیت محصولات و کاهش ناخالصی‌ها می‌شود، و از طریق این فرآیند جداسازی، محصولات با خلوص و کیفیت بالا تر تولید می‌شوند.
نوار نقاله چرخشی
نوار نقاله چرخشی، به عنوان یک نوع دیگر از نوارهای نقاله، دارای خاصیت چرخش و قابلیت ترتیب منحنی و مارپیچ است. این تسمه نقاله برای صنایعی با حجم کار بالا و نیاز به تعداد نقاله بیشتر، به منظور جلوگیری از اشغال فضای زیاد برای نصب نوارهای نقاله، به‌کار گرفته می‌شود.
نوار نقاله چرخشی با طراحی منحنی و شکل مارپیچ، به بهبود انعطاف‌پذیری و تطابق با نواحی مختلف کاربری می‌پردازد. این ویژگی منحصربه‌فرد این نوع تسمه نقاله، موجب می‌شود که در صنایع با نیاز به نصب نوارهای نقاله در فضاهای محدود، از فضای بهینه‌تری استفاده شود.
استفاده از نوار نقاله چرخشی، به‌خصوص در صنایع با حجم کار بالا، از مزایای اصلی مانند بهبود بهره‌وری و جلوگیری از اشغال فضا به‌دلیل شکل منحنی و چرخشی آن است. این نوار نقاله با توانایی انجام انتقال مواد در مسیرهای منحنی، به صورت مارپیچ و چرخشی، تنوع بیشتری در نحوه نصب و استفاده از فضاها فراهم می‌آورد و در نهایت، کارایی سیستم را افزایش می‌دهد.
